Biologia lęgowa

Pomurnik jest gatunkiem monogamicznym, u którego pary wspólnie zajmują się wyprowadzaniem lęgów. Gatunek ten wykazuje silny terytorializm i filopatrię, która przejawia się przywiązaniem do miejsc gniazdowania, w które ptaki dorosłe powracają co roku i w ich pobliżu wykazują większość aktywności rocznej. To samo gniazdo może być zajmowane przez tą samą parę przez kilka sezonów. Na pewnym stanowisku w Hiszpanii para użytkowała jedno gniazdo przez przynajmniej cztery lata! Ptaki młode przylatują z kolei w rejony, gdzie opuściły gniazda i w ich pobliżu próbują zakładać własne terytoria. Niektóre dane sugerują, że samice po raz pierwszy podchodzą do lęgów już w pierwszym roku życia, a samce nieco później, najwcześniej w drugim roku życia.

Terytoria pomurników mogą być stosunkowo duże jak na tak małego ptaka i wynosić co najmniej 1 km w pionie i 500 m w poziomie, jednak zwykle nie są one aż tak duże i obejmują pionowe ściany o wysokości ok. 80 m i szerokości ok. 100 m, jak na Raptawickiej Turni.

Na lęgowiskach europejskich sezon lęgowy trwa od końca kwietnia do nawet początku sierpnia, choć jest to uzależnione od wysokości i warunków pogodowych na początku sezonu. Szczyt lęgów ma miejsce głównie w okresie maj-lipiec i w tym czasie pomurniki wyprowadzają tylko jeden lęg. Na początkowym etapie sezonu lęgowego (kwiecień-maj) samiec wykonuje efektowne loty tokowe, które zaczynają się i kończą w gnieździe lub jego pobliżu. W trakcie lotu samce wykonują ostre zakręty połączone z wysokimi wzlotami i opadaniem.

Miejsce na gniazdo ptaki wybierają w różnych głębokich otworach, dziurach i szczelinach na pionowych ścianach skalnych, między głazami w rumowisku skalnym, a nawet na lub wewnątrz budynków. Gniazdo ma zwykle dwa wejścia, używane albo jako wejście i wyjście, albo jedno przez samca, drugie przez samicę i może znajdować się do 80 cm od otworu wlotowego. Samica sama buduje gniazdo w ciągu ok. 5 dni przede wszystkim z mchów, włókien roślinnych, igieł, korzonków i trawy, a wyściółka tworzona jest z sierści, wełny i piór, które zapewniają skuteczną izolację. Pomurniki składają 3-5 jaj, zwykle 4, ale zniesienia pięciojajowe nie należą do rzadkości. W Himalajach odnotowano złożenie nawet 6 jaj. Jaja są prawie całkowicie białe z delikatnymi i małymi ciemnoczerwonymi i czarnymi plamkami. Inkubacja trwa ok. 18-21 dni i bierze w niej udział wyłącznie samica, która w tym czasie jest dokarmiana przez samca. Pisklęta są gniazdownikami właściwymi i do 10 dnia życia pozostają nieopierzone. Cały okres pisklęcy aż do opuszczenia gniazda trwa ok. 28-30 dni, ale młode karmione są przez oboje rodziców jeszcze przez kilka kolejnych dni po wylocie z gniazda i stają się samodzielne po 7-12 dniach. Pisklęta opuszczają gniazdo najczęściej w lipcu, czasem dopiero na początku sierpnia. Sukces lęgowy u tego gatunku jest stosunkowo wysoki – przykładowo w Szwajcarii średnia liczba młodych na gniazdo z sukcesem wynosiła 3,83, a na Słowacji – 3,11.

Do strat lęgowych z powodu drapieżnictwa dochodzi bardzo rzadko ze względu na umiejscowienie gniazd w trudno dostępnych miejscach, a najczęstszą przyczyną są niekorzystne warunki pogodowe. W Europie do najważniejszych drapieżników gniazdowych należą małe i średnie ssaki z rodziny łasicowatych (Mustelidae), takie jak: gronostaj (Mustela erminea), łasica (Mustela nivalis) i kuna leśna (Martes martes), a w przypadku gniazd na budynkach i mostach także kuna domowa (Martes foina). Niewiele wiadomo o długości życia pomurników, ale jedna zaobrączkowana samica przeżyła co najmniej pięć lat.

Opracował – Stanisław Broński

Comments are closed.