Pomurnik jest gatunkiem bardzo charakterystycznym i trudnym do pomylenia z innymi gatunkami ptaków występującymi w podobnych środowiskach. Ruchy oraz ubarwienie skrzydeł pomurnika przypomina bardzo motyla, dlatego górale nazywali go „mentel”, czyli właśnie motyl. Z tego powodu także w Alpach przyjęło się go nazywać „żywą różą alpejską”.
Dymorfizm płciowy jest bardzo słabo widoczny – samce posiadają nieco więcej czerwieni na wierzchu skrzydła, a ich tułów jest ciemniejszy niż u samic. W szacie godowej u samców dolna część głowy, gardło i górna część piersi są wyraźnie czarne. Samice mają na wierzchu skrzydła mniej czerwieni, która nie jest aż tak intensywna jak u samców. Dodatkowo samice są bardziej jasnoszare na tułowiu, a podgardle i górna część piersi są u nich białawe, często z drobną czarną plamką na środku gardła. Jedną z cech pomocniczych przy identyfikacji płci jest także liczba białych plamek na lotkach. U samców plamki te występują zazwyczaj tylko na czterech zewnętrznych lotkach I rzędu, natomiast u samic jest ich więcej, zwłaszcza w dolnym rzędzie, gdzie tworzą biały pasek wzdłuż środka skrzydła. Dorosłe ptaki przechodzą całkowite pierzenie polęgowe, które odbywa się między lipcem i wrześniem oraz częściowe pierzenie przedlęgowe (luty-kwiecień), które obejmuje głowę, gardło, środek piersi, a czasami też pióra płaszcza. W szacie spoczynkowej (zimowej) obie płcie bardzo upodabniają się do siebie – wierzch głowy zyskuje brązowawy nalot, a gardło staje się białawe. U ptaków młodych latem po opuszczeniu gniazda gardło i pierś są jednolicie jasnoszare, czerwień na skrzydle ma mniejszy zasięg niż u dorosłych, dziób jest krótszy i cielistożółty. Osobniki młode odbywają częściowe pierzenie postjuwenalne od końca lipca do września, czasami nawet do początku listopada, w trakcie którego wymieniają pióra ciała, małe i średnie pokrywy w skrzydłach i stają się prawie nieodróżnialne od dorosłych. Pierwsze pierzenie przedlęgowe u młodych ptaków jest podobne do pierzenia u osobników dorosłych, ale u niektórych może być mniej rozległe.
Zachęcamy wszystkich odwiedzających Tatry i Pieniny do zwrócenia większej uwagi na ten ciekawy gatunek podczas wycieczek czy wspinaczek na udostępnionych do tego szlakach turystycznych i drogach taternickich. Jeśli zaobserwujesz pomurnika bardzo prosimy o wpisanie takiej obserwacji do regionalnej bazy dbPtak lub ogólnopolskiej bazy faunistycznej – ornitho.pl, dzięki czemu lepiej poznamy rozmieszczenie i liczebność tego wymierającego gatunku.
Opracował – Stanisław Broński