Pomurnik jest bardzo charakterystycznym i łatwo rozpoznawalnym gatunkiem, zaliczanym do rzędu wróblowych (Passeriformes) i podrzędu ptaków śpiewających (Oscines). Jest obecnie jedynym przedstawicielem rodziny pomurników (Tichodromidae), jednak systematyczna pozycja tego ptaka wciąż nie jest dobrze rozpoznana i bywa traktowany też jako podrodzina (Tichodrominae) w rodzinie kowalików (Sittidae). Do tej pory wyróżniono dwa podgatunki – tzw. pomurnika „europejskiego” (T. m. muraria) i pomurnika „azjatyckiego” – (T. m. nepalensis), choć ten drugi według niektórych taksonomów jest niewystarczająco zróżnicowany, aby można go było uznawać za podgatunek. Rozmieszczenie geograficzne pomurnika z podgatunku nominatywnego na ogół pokrywa się ze wszystkimi większymi pasmami górskimi w południowej, środkowej i południowo-wschodniej Europie, a więc zasiedla: Góry Kantabryjskie, Pireneje, Masyw Centralny, Jurę, Alpy, Apeniny, Karpaty, Góry Dynarskie, góry Półwyspu Bałkańskiego, południową i wschodnią Turcję (głównie Taurus i Góry Pontyjskie), a także Kaukaz i Elburs. Azjatycki podgatunek występuje we wszystkich wysokich górach południowo-zachodniej i centralnej Azji: w Elbursie, Hindukuszu, Ałtaju, Pamirze, Tien-szan, Kunlun, Himalajach i Karakorum, Wyżynie Tybetańskiej oraz w górach północnych, środkowych i wschodnich Chin.
W Karpatach pomurnik gniazduje na terenie tylko trzech państw – najliczniej w Rumunii (200-1000 par) oraz na Słowacji (10-20 par) i w Polsce (3-5 par). Na Ukrainie gatunek ten wyginął już dawno i nie notuje się tam lęgów od ponad 100 lat. Stan liczebności w Europie ocenia się na poziomie 13 100-48 500 par, a największe populacje występują w Turcji, Włoszech, Hiszpani i Szwajcarii. W niektórych pasmach górskich, zwłaszcza w Pirenejach, Apeninach i Karpatach, odnotowuje się spadki liczebności i kurczenie się areału występowania.
Pomurnik należy do migrantów krótkodystansowych i wysokościowych na większości swojego areału występowania. Większa część populacji zimuje w obrębie lub w pobliżu obszarów lęgowych, rozpraszając się jedynie na niewielkie odległości w różnych kierunkach, ale niektóre ptaki przemieszczają się nawet na kilkaset kilometrów i mogą powracać co roku w te same miejsca zimowania. Najprawdopodobniej to warunki atmosferyczne i surowość zim (pokrywa śnieżna i temperatura) mają największy wpływ na skalę przemieszczeń w okresie jesienno-zimowym, zarówno pod względem odległości, jak i liczby migrujących osobników. Jednak w przypadku niektórych populacji zaobserwowano, że migracja jesienna jest bardziej regularna i odbywa się niezależnie od lokalnych warunków pogodowych. Wędrówki polęgowe trwają od końca września do listopada i mają najczęściej formę przelotów na niższe wysokości, do innych niskich i średnich gór lub nawet na tereny nizinne, w tym do dużych aglomeracji miejskich. Pomurniki przylatują na zimowiska zwykle w październiku i listopadzie. Jest to gatunek zimującym głównie pojedynczo, ale małe i luźne stadka (do pięciu osobników) mogą być obserwowane wczesną zimą (prawdopodobnie tuż po przylocie) lub pod koniec marca, bezpośrednio przed wędrówką wiosenną. Migracje powrotne na lęgowiska zaczynają się już pod koniec lutego, ich szczyt przypada na marzec-kwiecień, a ostatnie ptaki mogą dolatywać jeszcze na początku maja. Nawroty zimy w miesiącach wiosennych, a przede wszystkim warunki śnieżne, mogą opóźnić przybycie ptaków do miejsc gniazdowania lub nawet zmusić je do powrotu na niższe wysokości. Najdalej położone od obszarów lęgowych lokalizacje ptaków zimujących znajdowały się w południowej Anglii, na Wyspach Normandzkich, w północnej Francji i Niemczech (nawet na Helgolandzie!), w Holandii, Portugalii, na wyspach i wybrzeżach Morza Śródziemnego, w północno-zachodniej Afryce (Maroko i Algieria), Bliskim Wschodzie (Liban, Irak, Syria, Jordania), a w Azji nawet w północnym Wietnamie. Zimujące pomurniki czasami są widywane w osadach ludzkich i miejscowościach podgórskich, a nawet w dużych miastach europejskich i azjatyckich (np. w Amsterdamie, Berlinie i Paryżu).
Opracował – Stanisław Broński
PL 
EN